Kurenda nr 6/2020

DEKRET METROPOLITY GDAŃSKIEGO

O CELEBRACJI WIELKIEGO TYGODNIA

I TRIDUUM PASCHALNEGO

W STANIE EPIDEMII

Kościół Powszechny znalazł się w nadzwyczajnej sytuacji. Pierwszy raz od wielu wieków Ojciec Święty będzie sprawował Liturgię Wielkiego Tygodnia praktycznie bez udziału wiernych, z wyjątkiem asysty liturgicznej. Z głęboką wiarą w Bożą obecność oraz w poczuciu wielkiej odpowiedzialności za zdrowie i życie wiernych Archidiecezji Gdańskiej, ustalam zasady sprawowania posługi liturgicznej i duszpasterskiej w Wielkim Tygodniu oraz podczas Triduum Paschalnego w Roku Pańskim 2020.

Czynię to w oparciu o dekrety Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów z dnia 19 i 25 marca 2020 r.; notę Penitencjarii Apostolskiej o Sakramencie Pojednania w obecnej sytuacji pandemii z dnia 19 marca 2020 r. oraz Wskazania Prezydium Konferencji Episkopatu Polski dla biskupów odnośnie sprawowania czynności liturgicznych w najbliższych tygodniach z dnia 21 marca 2020 r.

W związku ze stanem epidemii przypominam o konieczności ograniczenia liczby wiernych uczestniczących w zgromadzeniach religijnych według aktualnych wskazań organów państwowych i służb sanitarnych. Zgodnie z zarządzeniem władz państwowych nadal obowiązuje prawo, na podstawie którego w liturgii nie może uczestniczyć więcej niż pięć osób, wyłączając z tej liczby osoby sprawujące posługę. Przypominam, że Msze Święte mają być sprawowane w pierwszej kolejności z udziałem osób zamawiających intencję lub osób wcześniej zgłaszających się do duszpasterzy.

Postanawiam, że w Archidiecezji Gdańskiej wszystkie celebracje Triduum Paschalnego będą sprawowane bez udziału wiernych, z wyjątkiem koniecznej asysty liturgicznej w liczbie nie przekraczającej pięć osób, która stanowić będzie reprezentację Ludu Bożego. Proszę poinformować wiernych, którzy zamówili intencje na Mszę Wieczerzy Pańskiej lub Mszę Wigilii Paschalnej, że zamówiona przez nich Msza Święta zostanie odprawiona.

Uczestnictwo w samych liturgiach Triduum Paschalnego (Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wigilia Paschalna) nie jest nakazane, a zatem nieobecność na tych celebracjach nie wiąże się z zaciągnięciem grzechu. Obowiązkowy jest natomiast udział w Mszy Świętej w Niedzielę Palmową i Niedzielę Zmartwychwstania. Dlatego przypominam o udzielonej przeze mnie dyspensie od obowiązku uczestnictwa w niedzielnej Mszy Świętej, która obowiązuje do odwołania. Dotyczy ona wszystkich wiernych Archidiecezji Gdańskiej i osób czasowo przebywających na jej terenie. Solidaryzując się z apelem władz państwowych, proszę wszystkich wiernych Archidiecezji Gdańskiej o pozostanie w domach i zachęcam do jedności w modlitwie oraz do duchowej łączność ze wspólnotą Kościoła przez udział w celebracjach Wielkiego Tygodnia transmitowanych w środkach społecznego przekazu. Szczególnie zachęcam do duchowego udziału w liturgii transmitowanej z własnej parafii. Proszę poinformować wiernych o godzinie rozpoczęcia uroczystości, aby mogli przyłączyć się do modlitwy pozostając w swoich domach. Dostrzegając w tym czasie ogromny wkład wielu parafii w budowaniu kościelnej wspólnoty poprzez przekaz internetowy odprawianych celebracji, bardzo proszę o transmisję  wielkotygodniowych ceremonii w mediach społecznościowych czy telewizjach miejskich i osiedlowych.

W Wielkim Tygodniu, kościoły mają być otwarte, umożliwiając wiernym indywidualną modlitwę, adorację Najświętszego Sakramentu i przystąpienie do sakramentu pokuty. Ponieważ w Triduum Paschalne wierni będą mogli modlić się w świątyni jedynie poza liturgią, zezwalam, aby w wyznaczonych godzinach kapłani udzielali Komunii Świętej tym, którzy o to poproszą. Świadom trudności związanych z wprowadzonymi ograniczeniami mającymi na celu troskę o ludzkie zdrowie i życie gorąco proszę, aby umożliwiając wiernym dostęp do świątyń w powyższych sytuacjach, postępować zawsze według aktualnych wskazań organów państwowych i służb sanitarnych.

NIEDZIELA PALMOWA CZYLI MĘKI PAŃSKIEJ

Upamiętnienie wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy ma być obchodzone tylko wewnątrz kościoła, bez procesji. W Mszy Świętej tej niedzieli przewidziane są trzy formy rozpoczęcia liturgii. W Archikatedrze Oliwskiej należy zastosować drugą formę przewidzianą przez Mszał Rzymski, zaś w kościołach parafialnych oraz w innych miejscach trzecią (wejście zwykłe), w której opuszcza się cały obrzęd błogosławieństwa palm. Zalecam, aby pobłogosławić tylko jedną symboliczną palmę celebransa. W tę modlitwę włączymy się duchowo wszyscy.

WIELKI CZWARTEK

Msza Święta Krzyżma zostaje przeniesiona na inny termin, po ustaniu epidemii.

W czasie Mszy Świętej Wieczerzy Pańskiej należy pominąć obrzęd umycia nóg (mandatum). Na zakończenie liturgii pomija się również procesję do ołtarza wystawienia, czyli tzw. „Ciemnicy” – Najświętszy Sakrament należy przechować w tabernakulum.

WIELKI PIĄTEK

         Wyjątkowo w tym roku nie będzie adoracji Najświętszego Sakramentu w „Ciemnicy”.

Podczas Liturgii na cześć Męki Pańskiej obowiązuje dodatkowe wezwanie modlitwy wiernych w intencji tych, którzy znajdują się w sytuacji zagrożenia, chorych i zmarłych. Cześć Krzyżowi należy oddawać tylko przez przyklęknięcie lub głęboki skłon, bez kontaktu bezpośredniego, z zachowaniem bezpiecznej odległości między uczestnikami liturgii. W czasie adoracji Krzyża należy na klęcząco odśpiewać suplikacje w intencji ustania epidemii. Grób Pański ma być w tym roku prosty, symboliczny, skromny i może być bez kwiatów. Przypominam, że w Wielki Piątek obowiązuje post ścisły. Wiernych proszę o odprawienie Drogi Krzyżowej i uklęknięcie przed Krzyżem w domach rodzinnych.

WIELKA SOBOTA

W Wielką Sobotę nie będzie tradycyjnego święcenia pokarmów. Zamiast tego polecam obrzęd błogosławieństwa posiłku w domu przed śniadaniem wielkanocnym. Liturgii domowej może przewodniczyć ojciec, matka bądź ktoś z domowników. Tekst obrzędu proszę pobrać ze strony swojej parafii. Należy żywić nadzieję, że taka jednorazowa sytuacja wzbudzi w nas refleksję na temat wartości modlitwy wspólnotowej i większego szacunku do kultywowanych tradycji.

ZMARTWYCHWSTANIE PAŃSKIE

W czasie sprawowania Mszy Świętej Wigilii Paschalnej, przy obrzędzie światła, należy pominąć rozpalanie ogniska, a tylko zapalić świecę i, pomijając procesję, przejść do Orędzia Wielkanocnego. W liturgii chrzcielnej ma być zachowane jedynie odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Nie udziela się sakramentu chrztu.

W tym roku nie będzie procesji rezurekcyjnych. Podobnie jak uczynił to Ojciec Święty Franciszek, 27 marca 2020 r., błogosławiąc miastu i światu przy pustym placu św. Piotra, polecam, aby celebrans na zakończenie liturgii Wigilii Paschalnej lub przed rozpoczęciem Mszy Rezurekcyjnej udzielił błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem całej parafii przed głównymi drzwiami kościoła.

W związku ze stanem epidemii do odwołania zezwalam na kwadrynację w niedzielę i święta nakazane we wszystkich parafiach Archidiecezji Gdańskiej, ilekroć sytuacja będzie tego wymagać.

Wyrażam zgodę, aby na terenie Archidiecezji Gdańskiej można było celebrować Triduum Paschalne także poza Archikatedrą Oliwską i kościołami parafialnymi. Dotyczy to Gdańskiego Seminarium Duchownego, wspólnot zakonnych i kościołów rektorskich z zachowaniem obowiązujących przepisów. W liturgii mogą wziąć udział tylko mieszkańcy domu, bez osób z zewnątrz.

Polecam, aby osoby życia konsekro­wanego, przebywające w domach zakonnych na terenie Archidiecezji Gdańskiej, przestrzegały zalecenia pozostawania w domu, zachowując wszelkie przepisy państwowe i sanitarne. W kwestii sprawowania sakramentów świętych proszę duszpasterzy o szczególną dyspozycyjność dla osób życia konsekrowanego. Przypominam także wszystkim kapłanom naszej archidiecezji o obowiązku rezydencji.

SAKRAMENT POKUTY I POJEDNANIA

Ponieważ w tym roku odbycie spowiedzi przed Świętami Wielkanocnymi, w niektórych wypadkach może być utrudnione, istnieje w takiej sytuacji możliwość skorzystania z uzyskania odpuszczenia grzechów przez akt żalu doskonałego. Informuje nas o tym dokument Penitencjarii Apostolskiej z dnia 20 marca br.: „Tam, gdzie poszczególni wierzący znajdują się w bolesnej niemożności uzyskania rozgrzeszenia sakramentalnego, należy pamiętać, że żal doskonały, płynący z miłości do Boga nad wszystko umiłowanego, wyrażony w szczerej prośbie o przebaczenie (takiej, jaką penitent jest obecnie w stanie wyrazić), i któremu towarzyszy votum confessionis, czyli stanowcze postanowienie, aby jak najszybciej przystąpić do spowiedzi sakramentalnej, uzyskują przebaczenie grzechów, nawet śmiertelnych (por. KKK, nr 1452)”.

Osoby, które mimo wszystko pragną skorzystać z sakramentu pokuty, proszę o kontakt ze swoimi duszpasterzami. Spowiedź jest nadal możliwa indywidualnie, ale z zachowaniem środków ostrożności i wzajemnego bezpieczeństwa – penitenta i spowiednika.

Biorąc pod uwagę zdrowie penitentów i szafarzy sakramentu pokuty oraz możliwości parafii, jeżeli to możliwe proszę o odłożenie spowiedzi na czas po ustaniu epidemii. Przypominam przy tym, że na wypełnienie przykazania kościelnego dotyczącego przyjęcia Komunii Świętej w okresie wielkanocnym jest czas do Uroczystości Trójcy Przenajświętszej, która w tym roku przypada 7 czerwca.

Przypominam również wszystkim wiernym, że informacje i zachęty do spowiedzi przez telefon, Internet czy maila są fałszywe. Stolica Apostolska nigdy nie wyraziła zgody na takie praktyki.

W tym bardzo trudnym czasie bardzo dziękuję wszystkim wiernym świeckim, duchownym i osobom życia konsekrowanego za trwanie na modlitwie i przyjmowanie oraz wypełnianie koniecznych zasad i ograniczeń podyktowanych troską o ludzkie zdrowie i życie. W bliskości Świąt Wielkanocnych, które są szczególną celebracją życia, gdyż Chrystus zmartwychwstał i żyje, dziękuję za wszelkie przejawy miłości bliźniego oraz okazywaną sobie nawzajem pomoc. Moją serdeczną modlitwą obejmuję wszystkich diecezjan, a zwłaszcza osoby starsze, chore i samotne, oraz pracowników służby zdrowia i wszystkich służb podejmujących ofiarną walkę z pandemią.

Wszystkim z serca błogosławię.

+ Sławoj Leszek Głódź
Arcybiskup
Metropolita Gdański

UZYSKANIE PRZEBACZENIA GRZECHÓW CIĘŻKICH W SYTUACJI NADZWYCZAJNEJ POZA SPOWIEDZIĄ

Akt żalu doskonałego

W Kodeksie Prawa Kanonicznego czytamy, że „Indywidualna i integralna spowiedź oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny zwyczajny sposób, przez który wierny, świadomy grzechu ciężkiego, dostępuje pojednania z Bogiem i Kościołem. Jedynie niemożliwość fizyczna lub moralna zwalnia od takiej spowiedzi. W takim wypadku pojednanie może się dokonać również innymi sposobami” (kan. 960).

Ogłoszony przez władze cywilne stan epidemii zagrażający ludzkiemu zdrowiu i życiu można uznać za niemożliwość zastosowania zwyczajnej formy sakramentu pokuty i pojednania. Zgodnie z nauczaniem zawartym w Katechizmie Kościoła Katolickiego, nadzwyczajnym sposobem pojednania się z Bogiem i Kościołem może być wzbudzenie aktu żalu doskonałego. W Katechizmie czytamy: „Gdy żal wypływa z miłości do Boga miłowanego nade wszystko, jest nazywany «żalem doskonałym» lub «żalem z miłości». Taki żal odpuszcza grzechy powszednie. Przynosi on także przebaczenie grzechów śmiertelnych, jeśli zawiera mocne postanowienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, gdy tylko będzie to możliwe” (nr 1452).

Mając na uwadze powyższe nauczanie Kościoła wszyscy wierni, którzy ze względu na ograniczenia wynikające ze stanu epidemii nie mogą w bliskości Świąt Wielkanocnych przystąpić do spowiedzi indywidualnej, otrzymają łaskę przebaczenia wszystkich grzechów, jeśli spełnią dwa konieczne warunki. Są nimi: żal doskonały i postanowienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, jak to tylko będzie możliwe. Akt żalu doskonałego daje człowiekowi stan łaski uświęcającej, w którym może przyjmować Komunię Świętą (sakramentalnie lub duchowo).

Należy przypomnieć jeszcze jedną dyspozycję zawartą w Kodeksie Prawa Kanonicznego: Wierny, aby otrzymać zbawczy środek sakramentu pokuty, powinien być tak usposobiony, by odrzucając grzechy, którepopełnił, i mając postanowienie poprawy nawracał się do Boga (kan. 987). Przed aktem żalu doskonałego należy więc uczynić rachunek sumienia i postanowić poprawę odrzucając popełnione grzechy i nawracając się do Boga.

Przypominamy również, że czas na wypełnienie trzeciego przykazania kościelnego („Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym przyjąć Komunię Świętą”), zgodnie z decyzją Episkopatu Polski rozpoczyna się w Środę Popielcową i trwa aż do niedzieli Trójcy Świętej, która w tym roku przypada 7 czerwca.

STOLICA APOSTOLSKA UDZIELA SPECJALNYCH ODPUSTÓW DLA WIERNYCH W OBECNEJ SYTUACJI PANDEMII

Wierni, którym odpust zupełny może być udzielony:

•  cierpiący na koronowirusa, przebywający na kwarantannie na polecenie władz sanitarnych w szpitalu lub we własnym domu;

• pracownicy służby zdrowia, członkowie rodzin i wszyscy opiekujący się chorymi na koronawirusa;

• ofiarujący nawiedzenie Najświętszego Sakramentu lub Adorację Eucharystyczną lub lekturę Pisma Świętego przez co najmniej pół godziny, lub odmówienie Różańca Świętego, lub pobożne odprawienie Drogi Krzyżowej, lub odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w intencji przebłagania Boga Wszechmogącego o koniec epidemii, ulgę dla tych, którzy cierpią i zbawienie wieczne dla tych, których Pan powołał do siebie;

• będący w niebezpieczeństwie śmierci, pod warunkiem, że byli należycie dysponowani i zwykle za życia modlili się.

 Warunki, które wierny winien spełnić celem otrzymania odpustu zupełnego:

• nie być przywiązanym do jakiegokolwiek grzechu;

• być zjednoczonym duchowo na modlitwie poprzez środki masowego przekazu podczas celebracji Mszy Świętej, Różańca Świętego, Drogi Krzyżowej lub innej formy pobożności

lub przynajmniej odmówić Wyznanie Wiary, Ojcze nasz i pobożne wezwania do Najświętszej Maryi Panny, przy jednoczesnym ofiarowaniu tej próby w duchu wiary w Boga i miłości wobec bliźnich;

• mieć wolę wypełnienia zwykłych warunków odpustu tak szybko, jak to będzie możliwe (spowiedź sakramentalna, przyjęcie Komunii Świętej, modlitwa w intencjach Ojca Świętego).

JAK DOBRZE PRZEŻYĆ MSZĘ ŚWIĘTĄ ZA POŚREDNICTWEM MEDIÓW?

Aktywne uczestnictwo we Mszy Świętej transmitowanej przez radio, telewizję czy internet wymaga przede wszystkim skupienia. Duchowa łączność mimo fizycznej nieobecności w kościele oznacza nastawienie się na przeżywanie Eucharystii, zjednoczenie z Panem, słuchanie Jego słowa.

Duchowej łączności i aktywnego uczestnictwa w transmisji Mszy Świętej nie da się osiągnąć wykonując równolegle inne czynności – np. gotując obiad, prowadząc domowe rozmowy czy przeglądając Facebooka. Dobrze przeżyta Eucharystia to ta, na której skupimy nasze myśli i zaangażujemy serce, a nie tylko odsłuchamy „przy okazji” czy „w tle”.

Transmisja powinna być zawsze na żywo – nie można odtwarzać Eucharystii. Kościół zachęca nas, żeby transmisje Mszy Świętych przeżywać w domach wspólnie, w gronie rodzinnym. Warto przy tym zaznaczać ten wyjątkowy moment niedzieli przez odświętny strój; podobnie jak w kościele, wyłączyć na ten czas telefon.

Dla duchowego uczestnictwa ważne jest również zaangażowanie w śpiew czy odpowiedzi w dialogu z celebransem. Pomocne będzie także przyjmowanie postawy takiej, jak w czasie liturgii przeżywanej w kościele, czyli np. wstając na Ewangelię czy klęcząc w trakcie modlitwy eucharystycznej.

Nie mając możliwości przyjęcia Komunii Świętej sakramentalnie, poprzez spożycie Ciała i Krwi Chrystusa, można Ją przyjąć duchowo.

Na podstawie artykułu ks. dr. Krzysztofa Porosło

 KOMUNIA DUCHOWA

Istnieje możliwość przyjmowania Komunii w sposób duchowy.  Kongregacja Nauki Wiary w dokumencie z 1983 r. stwierdziła, że chrześcijanin może otrzymać owoce sakramentu za pośrednictwem samego tylko pragnienia Eucharystii (zob. Kongregacja Nauki Wiary, Sacerdotium ministeriale, 6.08.1983, 4.), zaś papież Benedykt XVI przypomniał, że „nawet wtedy, kiedy nie jest możliwe przystąpienie do sakramentalnej Komunii, uczestnictwo we Mszy Świętej pozostaje konieczne, ważne, znaczące i owocne. W tej sytuacji dobrze jest żywić pragnienie pełnego zjednoczenia z Chrystusem, za pomocą, na przykład, praktyki komunii duchowej” (Sacramentum caritatis, 55).

Praktyka Komunii duchowej w nauczaniu Kościoła dotyczy zwłaszcza chrześcijan cierpiących z powodu prześladowań czy braku kapłanów, ale zaleca się ją także wszystkim, którzy z innych, obiektywnych względów nie mogą uczestniczyć we Mszy świętej, na przykład chorym, czy uwięzionym. Aktualna sytuacja związana z pandemią i możliwością zarażania się wpisuje się w katalog wyżej wymienionych przyczyn aktów Komunii duchowej.

Mogą ją przyjmować wszyscy, także ci, którzy przyjęli Komunię Świętą w danym dniu w kościele. Co więcej, można ją praktykować wielokrotnie w ciągu jednego dnia, gdyż celem życia chrześcijańskiego jest nieustanne zjednoczenie z Bogiem. Należy przypomnieć, że Komunia duchowa to akt modlitewny, którego celem jest osiągnięcie takiej bliskości z Jezusem, jaką daje nam przyjmowanie Go w sakramencie Jego Ciała i Krwi. Choć Komunia duchowa jest ograniczona tylko do wewnętrznego aktu wiary, jednak może przynieść pogłębienie więzi z Jezusem, pomóc w walce z pokusami i uwrażliwić na innych ludzi.

Możliwość przyjęcia Komunii duchowej mają wierni zgromadzeni zarówno w świątyni,jak również uczestniczący we Mszy Świętej transmitowanej przez media, a także chorzy i cierpiący. W przyjmowaniu Komunii w formie duchowej trzeba uwzględnić trzy elementy:

1) wzbudzić wiarę w realną obecność Chrystusa w Eucharystii;

2) wzbudzić  miłość ku Niemu;

3) wzbudzić pragnienie, aby Jezus zechciał duchowo wejść w nasze życie.